Oleh : Harith Faruqi Sidek
 |
| Legasi bas hijau (Sumber : Google image) |
Jika mengimbau kembali korpus sejarah pengangkutan awam
negara, nama Foh Hup Omnibus Sdn. Bhd. pastinya menggamit kenangan ramai
pengguna pengangkutan awam sekitar laluan Kuala Lumpur, Ulu Langat, Hulu Langat hingga Seremban. Syarikat
Foh Hup Omnibus mulai beroperasi sekitar tahun 1937, ketika zaman emasnya, Foh Hup
begitu dominan dan membina legasinya sendiri sebagai antara syarikat bas
terbesar dan termaju di negara pada ketika itu. Malah jika berada di Puduraya, kelibat bas Foh
Hup dengan berwarna hijau begitu banyak tersusun sedia menunggu penumpang di kebanyakkan platfom, seolah-olah Puduraya itu merupakan
perhentian milik mereka, bas milik syarikat lain seakan sekadar "menumpang"
sahaja dengan satu dua platfom sahaja.
 |
| Stesyen Bas Foh Hup di bandar kajang. (Sumber : NSTP) |
Perkhidmatan termaju
Dengan prestasi kewangan yang kukuh, Foh Hup mampu
menawarkan perkhidmatan yang termaju pada era 60an - 70an, berbanding syarikat Bas
tempatan yang lain, mereka mampu memperolehi bas-bas dari model terkini dan
mahal, umpamanya bas dari jenama Mercedes-Benz.
 |
| Foh Hup mengiklankan penggunanaan bas dari jenama Mercedes-Benz pada tahun 1962 (Sumber :NST, 24 April 1962 : 9) |
Foh Hup bantu jayakan Pertandingan Membaca Al-Quran
Pada tahun 1970, ketika negara menganjurkan pertandingan
membaca Al-Quran, Foh Hup Omnibus telah menawarkan perkhidmatan lima buah bus
untuk membawa penonton yang ingin menyaksikan pertandingan tersebut yang
diadakan di Stadium Merdeka dengan potongan separuh harga bagi tiket. Foh Hup
akan mengambil penumpang di enam kawasan yang dipersetujui oleh pihak
penganjur, iaitu di Batu 18, 16 dan 14 Ulu Langat, Balai Polis Batu 9 Cheras,
Kampung Sungai Midah dan Balai Polis Kajang. Sementara lain-lain laluan adalah
dibawah tanggungjawab syarikat bas lain seperti
Len, Len Chee, syarikat KL - Klang & Port Swettenham, Sri Jaya dan
Len Seng.
Pengambilan kondukter bas wanita
Syarikat Foh Hup merupakan antara syarikat terawal yang
memecah tradisi dengan mengambil wanita sebagai kondukter bas. Mulai tahun
1970, Foh Hup telah mengambil 20 orang pekerja wanita sebagai kondukter lalu
memecah dominasi kaum lelaki yang menguasai jawatan tersebut secara total.
Langkah berani ini kemudiannya diikuti oleh beberapa syarikat pesaing seperti
Leng Seng.
 |
| Salah satu babak yang membabitkan bas Foh Hup dalam filem "Tunang Pak Dukun" keluaran tahun 1960. |
Kejatuhan syarikat- syarikat bas terawal
Namun perubahan prestasi ekonomi dan arus permodenan yang
melanda industri pengangkutan awam memberi impak yang besar keatas syarikat
gergasi ini serta beberapa syarikat bas yang sezaman dengannya. Masaalah
kewangan telah menyebabkan syarikat- syarikat bas terawal seperti United North
Malaya Transport Company, Chin Wah Company Omnibus, Eng Lip, Lian Hoe, Len
Omnibus, Penang Yellow Bus, Toong Foong, Sum Omnibus serta Foh Hup Omnibus
sendiri bergelut untuk meneruskan perkhidmatan mereka. Akhirnya satu persatu
syarikat ini menamatkan perkhidmatan akibat tidak lagi mampu menampung kos
operasi yang begitu tinggi berbanding pulangan yang diperolehi syarikat.
 |
| Notis pemberitahuan tenatang mogok kesatuan pekerja yang turut melibatkan kakitangan Foh Hup Omnibus pada tahun 1971. |
Foh Hup Omnibus ditutup
Setelah sekian lama bertahan dengan masalah kewangan yang
meruncing, akhirnya Syarikat ini terpaksa menghentikan operasinya. Apa yang
menyedihkan, syarikat ini menghentikan operasinya secara mengejut pada pagi 18
April 2002, lalu menyebabkan ribuan pelajar dan pekerja yang sering menggunakan
perkhidmatan ini terkandas di perhentian-perhentian bas setelah bas Foh Hup
yang sering dinaiki tidak muncul seawal jam 6 pagi lagi. Antara kawasan yang
terjejas teruk ialah Sungai Lui, Ulu Langat, Sungai Tekali, Semenyih, Lenggeng,
Broga, Pajam, Kajang dan beberapa kawasan di Nilai dan Seremban, kerana Foh Hup
adalah satu-satunya syarikat bas yang beroperasi di laluan berkenaan.
Kawasan-kawasan lain masih bernasib baik kerana ada syarikat lain yang turut
beroperasi di kawasan tersebut seperti Park May ( City Liner).
Bas - bas yang sepatutnya beroperasi itu rupanya telah
dikumpulkan di depot simpanan bas yang terletak di Taman Jasmin, Kajang.
Sebanyak 32 buah bas milik syarikat berkenaan ditinggalkan tanpa cukai jalan
dan permit perjalanan oleh pihak pengurusan syarikat. Permit perjalanan yang
diberikan kepada Foh Hup sah sehingga 2006, ertinya syarikat ini telah
menamatkan operasinya hampir empat tahun lebih awal dari tarikh tamat permit.
Kerugian berpanjangan faktor syarikat ditutup
Laporan Zaini Raban ( Utusan Malaysia, 20 April 2002)
berjaya mendapatkan penjelasan mengapa syarikat Foh Hup terpaksa "Gulung
Tikar", menurut Pengarah Urusan Foh
Hup Omnibus sendiri, iaitu Encik Hee Then Mu, syarikat terpaksa
menghentikan operasi akibat tanggungan kerugian yang berpanjangan mulai tahun
1994. Kerapuhan prestasi kewangan menjejaskan prestasi syarikat, akhirnya mereka
kekurangan bas lalu gagal bersaing dengan syarikat lain yang menawarkan perkhidmatan yang lebih baik.
Menurut beliau lagi, purata
kerugian Syarikat Foh Hup setiap bulan adalah sebanyak RM100,000, lalu
kos operasi dan penyelenggaraan mulai terjejas. Akhirnya setelah 65 tahun
beroperasi dan tegar melalui zaman emas dan murung, syarikat ini akhirnya
terpaksa ditutup.
Tidak bergaji dan hilang pekerjaan
Penutupan syarikat Foh Hup telah membuka pekung yang tidak
diketahui awam sebelum ini, 120 orang pekerjanya bukan sahaja telah kehilangan
pekerjaan, malah lebih teruk dari itu, sebahagian daripada mereka tidak dibayar
gaji sejak bulan mac tahun berkenaan, manakala sebahagian lagi menerima gaji
secara ansuran. Laporan Sharifuddin Shaari ( Utusan Malaysia, 18 April 2002 )
turut menyebut tentang para pekerja yang tidak menikmati kenaikan gaji sejak
empat tahun lalu selain caruman kedalam Kumpulan Wang Simpanan Pekerja ( KWSP)
juga tidak dijelaskan oleh Foh Hup Omnibus sejak lima tahun lalu. Malah faedah
lain yang layak diterima oleh para pekerja seperti faedah kesihatan, cuti
tahunan dan pakaian seragam juga telah dibaikan oleh pihak syarikat atas faktor kewangan yang sangat meruncing.
Bas disita dan dilelong
Bagai jatuh ditimpa tangga, pada pengurusan Foh Hup sedang
berkira-kira mencari penyelesaian bagi meneruskan semula operasi syarikat dan
menyelamatkan 120 orang pekerja yang pernah mereka naungi, syarikat disabitkan
dengan kesalahan kerana gagal menjelaskan caruman KWSP pekerja-pekerjanya yang
seramai 120 orang itu. Laporan Zaini Rabin ( Utusan Malaysia, 20 April 2002)
menyebut syarikat perlu menjelaskan caruman sebanyak RM737,587 yang tertunggak
sejak Februari 1998 hingga Februari 2000. Pada 19 April 2002, pihak KWSP telah
mengambil tindakan menyita kesemua 32 buah bas milik Foh Hup yang disimpan di
depoh bas di Taman Jasmin, Kajang. Bas -bas Foh Hup di cawangan Seremban
sebanyak 24 buah turut menerima nasib yang sama.
Atas arahan mahkamah, Foh Hup diberi tempoh dua minggu
untuk menjelaskan caruman tersebut, jika gagal, kesemua buah bas yang telah
disita itu akan dilelong dan hasilnya akan dicarum dalam akaun KWSP para
pekerja yang terlibat. Malangnya, setelah tamat tempoh rundingan yang diberikan, pihak Foh
Hup Omnibus masih gagal menjelaskan caruman KWSP para pekerjanya yang
tertunggak, usaha mencari rakan kongsi baru bagi mendapatkan dana juga gagal.
Atas kegagalan tersebut, pihak KWSP terpaksa mengambil tindakan melelong bas -
bas serta aset lain milik Foh Hup yang berada di setiap cawangan. Lelongan
bas-bas di cawangan Kajang beserta peralatan pejabat berjaya mengutip RM
164,000, baki selebihnya ditampung oleh hasil lelongan 24 buah bas di Cawangan
Seremban.
Berkaitan dengan jumlah sebenar bas yang dimilik oleh Foh Hup Omnibus, disini terdapat percanggahan fakta, kerana laporan
M.K Megan dan Cheah Chor Sooi (NST, 21 April 2002) menyebut keseluruhan bas
milik syarikat Foh Hup adalah sebanyak 45 buah sahaja, tetapi hanya 38 sahaja
yang dalam keadaan baik, sementara 7 buah lagi sedang dibaiki.
Jejak akhir bekas bas-bas Foh Hup
Tiada maklumat apa yang terjadi keatas
bas-bas yang dilelong, namun mungkin juga bas-bas berkenaan masih
menabur jasa dan bakti tetapi dalam "rupadiri" yang berbeza, mungkin
sudah "dijelmakan" semula sebagai bas sekolah atau bas kilang. Atau mungkin juga ada yang telah dibeli oleh syarikat pesaingnya dahulu.
Menjadi kenangan abadi
Berakhirnya legasi bas Foh Hup pastinya dirasai oleh
rata-rata bekas penggunanya, mana
tidaknya nostalgia bersama bas ini bermula dari zaman kanak-kanak hingga ke
alam persekolahan malah kelangsungan itu diteruskan hingga ke alam pekerjaan.
Saya juga tidak terkecuali, merasai nostalgia tersebut, apatah lagi bas Foh Hup
lah bas pertama yang saya naiki, dan kenangan itu saya kongsi bersama arwah
datuk yang juga insan pertama yang membawa saya sampai ke Puduraya, "rumah" utama bas Foh Hup.
Sebagai penutup, setinggi terima kasih buat semua bekas pekerja Foh Hup Omnibus yang selama mereka memberikan perkhidmatan telah memudahkan saya ke sekolah dan Universiti, jasa kalian dikenang dan tersemat dalam lipatan sejarah. Manalah tahu suatu hari nanti kita akan melihat semula kemunculan Foh Hup Omnibus.
Sebagai penutup, setinggi terima kasih buat semua bekas pekerja Foh Hup Omnibus yang selama mereka memberikan perkhidmatan telah memudahkan saya ke sekolah dan Universiti, jasa kalian dikenang dan tersemat dalam lipatan sejarah. Manalah tahu suatu hari nanti kita akan melihat semula kemunculan Foh Hup Omnibus.
Rujukan:
Cadangan
Foh Hup jadi rakan kongsi dipertimbang (21 April 2002), Utusan Malaysia.
Gadis2
jadi kondakter: Belum ada ranchangan kata Sri Jaya ( 24 Januari 1970), Berita
Harian. P.2
KWSP
lelong 14 bas Foh Hup (30 Julai 2002), Utusan Malaysia.
M.K
Megan, Cheah Chor Sooi. (21 April 2002). Foh Hup’s action wrong, says TWU , New
Straits Times.
Perkhidmatan
bas dan k-api khas ka-peraduan Kur’an (11 November 1970), Berita Harian. P.5
Sahbulan
Mohamad. (18 April 2002). Foh Hup henti operasi dikesali , Utusan Malaysia.
Sharilfuddin
Saari. (18 April 2002). Foh Hup henti opeasi mengejut, Utusan Malaysia.
Tiga
syarikat ambil alih 15 laluan Foh Hup (24 April 2002), Utusan Malaysia.
Zaini
Raban. (20 April 2002). Gagal mencarum: KWSP sita 32 bas Foh Hup, Utusan
Malaysia.
0 Komen